Osmanlı modernleşmesi bağlamında yeni Osmanlılar hareketinin devlet ve hukuk anlayışı


Creative Commons License

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2021

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ELİF ÖZDEMİR

Danışman: Muhammet Emin Ruhi

Özet:

1839 yılında Gülhane Hatt-ı Hümayunu'nun ilanı ile yepyeni bir boyut kazanan Osmanlı modernleşme sürecinde bir yanda eski siyasi ve askeri kurumlar kaldırılırken, diğer yanda siyasi, idari, askeri ve hukuki nitelikli pek çok reform hareketi başlamıştır. Fakat bu süreç içerisinde siyasi iktidarı sınırlandırma işlevi gören bazı geleneksel kurumların yerine, yenisi ikame edilememiş, bu durum ise ideolojik bir boşluk yaratmıştır. Bu boşluk, "Kalemiye" denilen bürokrat kesimin yönetime egemen olmasıyla sonuçlanmıştır. Bürokrat kesimin tesis ettikleri aydın despotizmi; Batı kökenli hürriyet, adalet, demokrasi, anayasacılık ve parlamentarizm gibi pek çok mefhum ile yeni tanışmış olan genç neslin tepkisini çekmiştir. İslami birikim ve Batı felsefesi ile kendilerini geliştiren bu gençler Osmanlı Devleti'ni, hem iç hem de dış siyasette içerisinde bulunduğu müşkül durumdan kurtarmak ve devlet adamlarının keyfi iktidarına son vermek amacıyla fikri bir muhalefet hareketi tesis etmişlerdir. Kendilerine Yeni Osmanlılar Cemiyeti adını veren bu hareketin temel hedefleri, ülkede hürriyetin ve adaletin tesis edilmesi olup bu yolda tüm Osmanlı halkının temsil edileceği bir parlamentonun ve özü şeriata dayanan bir anayasal düzenin kurulmasını talep etmektedirler. Bu tez çalışmasında, ilk önce dönemin atmosferi içerisinde Yeni Osmanlılar hareketinin mücadelesine yer verilecek ve sonrasında ise Yeni Osmanlıların ileri sürdükleri siyasi ve hukuki fikirler ele alınacaktır.