Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2010
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: KADİR KAPLAN
Danışman: Erdoğan Uludağ
Özet:
Bu çalışma, ilköğretim Türkçe Ders Kitaplarındaki metinlerde kullanılan edebî sanatların, metinleri anlama ve anlatmadaki işlevlerini ortaya koymak amacıyla hazırlanmıştır.
Edebî sanatlar bir dili diğer dillerden ayıran nüans inceliğindeki lezzetlerdir. Zira bir dilin bünyesinde vücut bulan edebî sanatlar, yalnız o dilin imkân ve sınırlılıkları içinde gelişebilmektedir. Yani edebî sanatların anlatım gücü, ancak o edebî sanatların uygulandığı dilin gücü kadardır. Her dil farklı tarihî geçmişe ve gramer yapısına bağlı olarak gelişim gösterdiği için farklı dilde kullanılan edebî sanatlar da birbirinden farklı olacaktır.
Bir dildeki küçücük anlam inceliği sayfalar dolusu yazıyla ifade edilemezken, aynı hususta başka bir dilde söylenmiş söz, sadece basit bir ayrıntı olabilmektedir. Bu çalışmada öncelikle edebî sanatların tanımı, işlevi, önemi ve tarihî gelişim süreci gibi teorik yönler açıklanmaya çalışılmıştır. Söz konusu çalışma yapılırken farklı görüşlere olabildiğince yer verilerek en doğru senteze ulaşılmaya gayret edilmiştir. Zira bu gibi bir ön hazırlık olmaksızın edebî sanatlar adına yapılacak çalışmalar eksik kalacaktır. Sonrasında uygulamaya dönük olarak muhtelif yayınevleri tarafından hazırlanan ilköğretim 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki edebî sanatların metni anlama ve anlatmadaki yeri üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda ülkemizdeki Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı olan pek çok okulda okutulan farklı ders kitaplarına olabildiğince erişilmeye çalışılmıştır. Temin edilen kitaplar teferruatlı bir şekilde incelenerek elde edilen bulgular aşamalı olarak kaydedilmiştir. Her söz sanatı ayrı ayrı açıklanmış, açıklamaların pekişmesi için de önceden belirlenen ders kitaplarından seçilen örneklere; ayrıca muhtelif kaynaklardan yapılan alıntılara yer verilmiştir. Hem Türkçe ders kitaplarından seçilen cümlelerde hem de gerekli görülen kaynaklardan yapılan alıntılarda, alıntı yapılan eserlerin künyeleri gerek dipnotlar gerekse parantez içi ifadelerle özellikle vurgulanmıştır. Böylelikle, çalışmadan yararlanmak isteyen kişilere kaynak gösterme yönüyle yardımcı olmak, aynı zamanda bilimsel çalışma esaslarının teknik gereklerini yerinde getirmek amaçlanmıştır.
Bunun yanı sıra edebî sanatların öğrenciler üzerindeki etkisine de her bir söz sanatının içinde ayrıca yer verilmiştir. Böylelikle edebî sanatların uygulamadaki önemi üzerinde de durulmuştur. Şekil bakımından izlenen yolu ise şu şekilde özetlemek mümkündür:
Tez yazım kılavuzunda belirtilen esaslara uygun olarak bölüm başlıkları, cümle başı girintileri, yazı puntosu ve yazı tipi standart hâle getirilmiştir. Ayrıca çalışmanın başlangıç kısmına “İçindekiler” bölümü eklenerek hangi bilginin, hangi sayfada yer aldığının kolaylıkla tespitine imkân sağlanmıştır. Yapılan çalışmayı topyekûn
sentezleyen bir sonuç bölümü ve yararlanılan kitap, dergi gibi materyallerin künyelerini içeren kaynakça kısmının son bölüme sırası ile eklenmesiyle çalışma sonlandırılmıştır.