Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEVİNÇ YALÇIN
Danışman: Mehmet Akif Etgü
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Sosyal
devlet ilkesi, bireylerin temel haklarının korunmasını yalnızca hizmet sunumu
ile değil, aynı zamanda ekonomik ve yapısal önlemlerle güvence altına alma
sorumluluğunu devlete yükler. Bu kapsamda, sağlık hakkı temel bir insan hakkı
olarak kabul edilmekte ve Türkiye’de 1961 ve 1982 Anayasalarıyla güvence altına
alınmaktadır. Sağlık hakkının önemli bir unsuru olan ilaca erişim hakkı da
sosyal devletin pozitif yükümlülükleri kapsamında, eşit ve sürdürülebilir
biçimde sağlanmalıdır.
İlaca
erişim konusu, Dünya Sağlık Örgütü politikaları ve TRIPS Anlaşması gibi
uluslararası düzenlemeler ile Türkiye’deki anayasal, yasal ve idari yapılar;
ayrıca Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) ve 5510 sayılı Kanun gibi ulusal mevzuat
ışığında detaylı olarak incelenmiştir. Anayasal korumalara rağmen, patent
kaynaklı tekelleşme, ilaç fiyatlandırma politikaları, geri ödeme
sistemlerindeki kısıtlamalar ve sosyal güvenlik uygulamalarındaki eksiklikler
ilaca erişimi zorlaştıran başlıca engellerdir. Bu sorunlar devletin pozitif
yükümlülükleri ve yargı kararları çerçevesinde değerlendirilmiştir.
Tez,
ilaca erişimin hukuki, ekonomik ve politik boyutlarıyla çok yönlü ele
alınmasını savunmakta; kamusal ilaç üretimi, stratejik stoklama, dijital sağlık
uygulamaları ve alternatif finansman modelleri gibi çözüm önerileri
sunmaktadır. Temel tez, yaşam ve sağlık hakkının etkin biçimde gerçekleşmesi
için ilaca erişimin hukuki ve yapısal olarak güvence altına alınmasının
zorunlu olduğudur.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Devlet, İnsan Hakları, Sağlık Hakkı, İlaca Erişim, İlaç Politikaları