ERİKUA’DA STRATEJİK BİR URARTU MERKEZİ: KASIMINTIĞI KALESİ


Creative Commons License

ÖZGÜL O., ÜNGÖR İ.

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ, sa.17, ss.225-240, 2016 (Hakemli Dergi)

Özet

Öz Doğu Anadolu’nun stratejik noktalarından olan Iğdır ili, Türkiye’nin en doğusundaki ildir. Doğu Anadolu Bölgesi’nin Erzurum-Kars Platosu içinde yer alan bölge, Aras Nehri ve bu nehir boyunca Ermenistan sınırı tarafından ikiye ayrılmıştır. Iğdır ve çevresi, verimli toprağı, önemli transit yolların üzerinde bulunması, alçak bir rakım ve uygun iklim özellikleri ile eskiçağdan günümüze kadar yerleşim gören bir bölge olmuştur. Iğdır ve çevresindeki eskiçağ yerleşmeleri; höyükler, kaleler ve kaya mezarları şeklinde görülmektedir. Ovalık arazideki önemli höyükler(Melekli-Kültepe vb) daha çok merkezi otoritenin güçlü olduğu zamanlarda tarımsal üretim için kullanılmışken, yüksek dağ eteklerine yapılan kaleler, daha çok askeri ve savunma amaçlı yapılmışlardır. Yüksek yerlere inşa edilen kaleler, dönemin mimarisini yansıtmakla beraber, muhtemelen kendilerinden sonra bu bölgeye gelen Uriatri- Nairi beylikleri ve diğer konar-göçer insan toplulukları tarafından da kullanılmışlardır. Nitekim bu bilgilerimiz, keramik verileri ile de desteklenmektedir. Kalelerin ebatları o yerin stratejik durumuna ve konumuna göre değişmektedir Bu kalelerden idari ve askeri merkez olarak kullanılanları da olmuştur. Bunlar genelde 60x70 m çapında büyük kalelerdir. 5 kademeli sur yapısı ile çağının önemli kalelerinden olan Kasımıntığı Kalesi (Luhiiuni), Erikua için idari bir merkez olma özelliği taşımaktadır. Anahtar Kelimeler: Doğu Anadolu, Iğdır, Aras, Urartular, Kasımıntığı

Abstract Igdır which is one of the strategic points of Eastern Anatolia is the easternmost city of Turkey. The region that is in Erzurum-Kars Plato of Eastern Anatolia region has been divided into two by Araks River and Armenian border through the river. For Igdır and environment having fertile soil, being on transit roads, having low altitude and favorable climate conditions, they have been settled from prehistoric period to present days. The ancient settlements in Igdır and its environment are seen as mounds, castles and rock tombs. While important mounds (Melekli-Kultepe etc.) in bottom land were used for agricultural production in the period of powerful central authority, castles were constructed on hillside of high mountains with the aim of defense and military needs. The castles built on high areas reflect the architectural features of that period and probably used by Uriatri-Nairi seigniors and unsettled communities. Thus, the information we have is supported by stoneware data. Sizes of castles change in accordance with the strategic situation and location of this area. Some of these castles have also been used as administrative and military base. These are generally big castles which are 60x70 m in diameter. Kasımıntıgı Castle (Luhiiuni) that is one of the important castles with five layers bulwark patterns has the feature of being an administrative center for Erikua. Keywords: Eastern Anatolia, Igdır, Araks, Urartians, Kasımıntıgı