Akademik Veri Yönetim Sistemi
SÖYLEM, cilt.7, sa.3, ss.889-900, 2022 (Hakemli Dergi)
Türkiye Türkçesi ağızları üzerine yapılan araştırma ve derleme çalışmaları sayesinde yurdumuzun farklı bölgelerinde kullanılan ve yazıya geçirilmemiş pek çok sözcük toplanmıştır. 1932- 1960 yılları arasında Türk Dil Kurumu bünyesinde oluşturulan ve Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde halk ağızlarından derlenmiş olan sözcükleri barındıran Derleme Sözlüğü, Türkiye Türkçesi ağızlarına dair en kapsamlı araştırma olmasının yanı sıra Türk kültürünü ve zengin söz varlığını yansıtması bakımından da oldukça kıymetli bir eserdir. Bu bakımdan da farklı disiplinlerce çalışılmaya oldukça müsaittir. Bu çalışmada, Türkiye Türkçesi ağızlarındaki çeşitli benzetme ve bağdaştırmalarla hayvanlarla ilişkilendirilen meyve adları üzerinde durulmuştur. Çalışmanın başında Derleme Sözlüğü’nde hayvanlarla ilişkilendirilen bitki adlarının tamamı taranmıştır. Bu tarama sonucunda 360’a yakın bitki adı tespit edilmiş bunlar da kendi içinde meyve adları, sebze adları, çiçek adları, ot adları, ağaç adları, tahıl/ bakla adları, yaprak/diken adları, tohum / çekirdek / filiz / tomurcuk / bitki kökü adları ve diğer bitki adları şeklinde sınıflandırılmıştır. Fakat bunların hepsini bu makalede vermek mümkün olmadığı için çalışma yalnızca meyve adları ile sınırlandırılmıştır. Meyve adları da kendi içinde; 1. Hayvan + Meyve Adıyla Kurulanlar, 2. Hayvan + Organ Adıyla Kurulanlar, 3. Sadece Hayvan Adıyla Kurulanlar ve 4. İçinde Hayvan Adı Geçenler olmak üzere dört ayrı başlık altında incelenmiştir. Bunlar arasından en fazla veri 30 madde başı ile Hayvan + Organ Adıyla Kurulan Meyve Adları’ndan elde edilmiştir.
Anahtar sözcükler: meyve adları, Türkiye Türkçesi ağızları, Derleme Sözlüğü, söz varlığı, bitki adları