Akademik Veri Yönetim Sistemi
Ekolojik, Politik ve Yönetsel Açıdan TÜRKİYE’DE KIYI ALANLARI, Yazar,Ahmet, Editör, EFİL YAYINEVİ, Ankara, ss.137-160, 2023
2GirişKıyılar, coğrafya literatüründe “kara, deniz ve havanın birbirine bir yerde değdiği yer, kara ile deniz arasında sanal bir doğal kıyı çizgisi, karaların deniz boyunca uzanan kenarı” (Doğanay, 2017; İzbırak, 1975; İnandık, 1971) gibi tanımlamalarla açıklanan jeomorfolojik bir birimdir. Kıyı alanları zamanın başlangıcından beri insanoğlu için çok önemlidir. Dünyadaki büyük şehirlerin çoğu kıyı bölgelerinde yer almaktadır. İnsan nüfusunun yaklaşık üçte biri kıyı bölgelerinde ve çevresinde yaşamaktadır. Doğal kaynakların bolluğu nedeniyle kıyı bölgelerinde kentleşme ve nüfus hızla artmaktadır. Kıyı yeryüzü şekilleri, doğası gereği oldukça dinamiktir. Akarsuların getirdiği toprakların etkisi, tektonik etkenler, kıyı erozyonu, dalga ve kıyı akıntıların etkisiyle kıyıların yapısı doğal olarak sürekli değişmektedir (Yiğit vd., 2022; Winarso, 2001; Niya vd., 2013; Taş, 2015). Kıyı bölgeleri etrafında çeşitli kalkınma projeleri yapılmaktadır. Doğal ve diğer insan yapımı süreçler tarafından sürekli olarak değiştirilirler. Bunlar kıyılar üzerinde yüksek baskı oluşturmakta ve deniz erozyonu, deniz suyu girişi, kıyı şeridi değişikliği gibi çeşitli kıyı tehlikelerine yol açmaktadır (Sheik Mujabar ve Chandrasekar, 2011).Son birkaç on yılda kıyı alanındaki nüfusun artması bu bölgelerde büyük bir baskı yaratmıştır (Vafeidis vd., 2015). Bu nedenle, kıyı boyunca sosyo-ekonomik ve çevresel değişim eğiliminin yakın gelecekte de devam etmesi beklenmektedir (Savaranan ve Sivaranjani, 2019). Bu eğilimin devam etmesi halinde Dünya nüfusunun %44’ünden fazlasının kıyıdan sadece 150 km uzaklıkta ikamet etmesi muhtemeldir (Ocde, 2016). Dünya’da kıyı taşkın alanlarında 200 milyondan fazla insanın yaşadığı tahmin edilmektedir ve bu sayının 2100 yılına kadar üç katına çıkması muhtemeldir (Nicholls ve Mimura, 1999). Bu kapsamda Türkiye’nin önemli kıyı alanlarından biri olan Rize kıyı şeridi üzerindeki müdahalelerin boyutunu ortaya koymak amacı ile kıyı şeridindeki belirgin değişimi olumlu ve olumsuz yönleriyle ele almak yerinde olacaktır. Çalışmamızda daha önce il ve çevresinde yapılan kıyı değişim analizleri çalışmalarının (Sunkar ve Polat, 2016; Reis vd., 2012) daha geniş bir sahada ve farklı bir perspektiften bakılarak yeniden değerlendirilmesi amaçlanmıştır.