Yeni Osmanlılara Göre Devletin Kökeni ve Siyasi Hâkimiyetin Kaynağı

HUKUKUN GÜNCEL MESELELERİ ERZİNCAN SEMPOZYUMU, Erzincan, Türkiye, 10 - 13 Şubat 2022, ss.88-89

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: Erzincan
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.88-89
Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Adresli: Evet

Yeni Osmanlılar Cemiyeti bir grup genç aydın tarafından Bâb-ı Âli yönetimine karşı kurulmuş fikri bir muhalefet hareketidir. Cemiyet’in nihai amacı, Osmanlı Devleti’ni o dönem kaçınılmaz olarak görülen çöküşten kurtarmaktır. Yeni Osmanlılara göre bunun yolu, Osmanlı topraklarında yaşayan dili, dini ve ırkı fark etmeksizin tüm ahaliyi temsili bir meclis çatısı altında bir araya getirmekten ve temeli şer’i hukuka dayalı bir anayasal düzen tesis etmekten geçmektedir. İttifak-ı Hamiyyet (diğer adı Meslek) adlı gizli bir cemiyetin ardılı olarak değerlendirilen Yeni Osmanlılar Cemiyeti, 1867 yılında Paris’te kurulmuş ve Osmanlı topraklarında daha önce görülmemiş bir muhalif hareketi oluşturmuştur. Muhbir, Hürriyet, Ulûm, Muvakkaten Ulûm, İttihad, İnkılab, İbret ve Hadika gibi gazeteler neşrederek düşüncelerini ortaya koyan Yeni Osmanlılar, bu gazetelerde o günkü siyasi ortamı eleştirmekle kalmamış; o güne kadar Osmanlı siyasi düşüncesinde yeri olmayan ve kaynağı 18. yüzyıl Fransız düşünürlerinden gelen fikirleri de, sistematik bir şekilde ele almışlardır. Dolayısıyla Yeni Osmanlılar Cemiyeti’ni, etkililiği yalnızca o dönemde kalmış bir muhalif hareket olarak görmemek gerekir. Zira Yeni Osmanlılar devletin kökeni, kuvvetler ayrılığı, demokrasi, parlamento, şer’i hukukun tedvin edilmesi gibi pek çok konuyu ele almışlardır. Bu anlamda Yeni Osmanlıların önde gelen ismi olan Namık Kemal’in (1840- 1888), 18. yüzyıl aydınlanmacı düşünürlerinden (özellikle Montesquieu ve Rousseau) etkilenerek devletin kökeni ve hâkimiyet kavramlarını İslami mefhumlar kullanarak açıklama çabası, II. Meşrutiyet yıllarında ve Cumhuriyet’in ilk dönemlerinde akis bulmuştur. Bu nedenle Namık Kemal, son dönem Osmanlı düşüncesinin en önde gelen ideologlarından biri olarak kabul edilmektedir. Namık Kemal gibi Yeni Osmanlıların diğer önde gelen şahısları olan Ziya Paşa’nın ve Ali Suavi’nin siyasi fikirleri de o dönem Osmanlı kamuoyunda dikkate değer yankılar bırakmıştır. Bu çalışmada önce Yeni Osmanlılar Cemiyeti hakkında genel bilgiler verilecek, sonrasında ise sırasıyla Yeni Osmanlıların önde gelen üç ideoloğu olan Namık Kemal, Ziya Paşa ve Ali Suavi’nin devletin kökeni ve siyasi hâkimiyetin kaynağına ilişkin görüşlerine yer verilecektir.

The Young Ottomans Society is an intellectual opposition movement founded by a group of young intellectuals against the Bâb-ı Âli administration. The ultimate goal of the Young Ottomans is to save the Ottoman Empire from the inevitable collapse at that time. According to them, the way to do this is to bring together all the people living in the Ottoman lands, regardless of their language, religion and race, under a representative assembly and to establish a constitutional order based on the Sharia law. Considered as the successor of a secret society called İttifak-ı Hamiyyet (another name Meslek), the Young Ottomans Society was founded in Paris in 1867 and formed an unprecedented opposition movement in Ottoman lands. The Young Ottomans who expressed their thoughts by publishing newspapers such Muhbir, Hürriyet, Ulum, Muvakkaten Ulum, Ittihat, Inkılap, Ibret, Hadika, not only criticized the political environment of that day in these newspapers, but also systematically dealt with ideas that had no place in Ottoman political thought and whose origins came from French thinkers of the 18th-century. Therefore, the Young Ottomans Society should not be seen as an opposition movement whose effectiveness remained only in that period. Because the Young Ottomans dealt with many issues such as the origin of the state, separation of powers, democracy, parliament, and the codification of Shari’a Law. In this sense, Namık Kemal (1840-1888), the leading name of the Young Ottomans, was influenced by the 18th-century enlightened thinkers (especially Montesquieu and Rousseau), and his effort to explain the origin of the state and the concepts of sovereignty using Islamic concepts, It was reflected in the years of Second Constitutional Era and the first periods of the Republic of Turkey. For this reason, Namık Kemal is regarded as one of the most prominent ideologists of late Ottoman thought. The political ideas of Ziya Pasha and Ali Suavi, who were the other prominent figures of the Young Ottomans like Namık Kemal, also left remarkable echoes in the Ottoman public at that time. In this study, firstly, general information about the Young Ottomans will be given. Afterwards, the views of Namık Kemal, Ziya Pasha and Ali Suavi, who are the three leading ideologists of the Young Ottomans, on the origin of the state and the source of political dominance will be given respectively.