Akademik Veri Yönetim Sistemi
İşletme Biliminde Güncel Konulara Bütünsel Bakış: Teori, Uygulama ve Yaklaşımlar, Adem Ruhan Sönmez,Tolga Ala, Editör, Orion Akademi, Ankara, ss.165-197, 2022
Bu çalışmada kültürel değerler ile yaşamda anlam ve PİO arasındaki ilişkiler araştırılmıştır. Çalışmanın örneklemini Erzincan İlinden 235 lise ve 337 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmanın hipotezlerinin test edilmesi için aracı etki analizinde çağdaş yaklaşım olarak değerlendirilen ve daha güvenilir sonuçlar verdiği ileri sürülen Bootstrap tekniği kullanılarak regresyon tabanlı bir dizi yol analizi yapılmıştır. Analiz sonuçları çalışmanın tüm hipotezlerini desteklemektedir. Araştırma sonuçları kültürün bireycilik-toplulukçuluk boyutlarının PİO ile anlamlı ve pozitif yönlü ilişkili olduğunu göstermektedir. Benzer şekilde, kültürün erillik-dişillik boyutunun iyi oluş ile pozitif ilişkili olduğu gösterilmiştir (Aytekin ve Sakal, 2021). Bu sonuç, ÖBT (Deci ve Ryan, 2000) ve temel ihtiyaçların (özerklik-ilişkisellik) karşılanmasının iyi oluşu pozitif yönde etkilediği şeklindeki görgül bulgularla (Baumeister ve Leary, 1995; Chirkov ve Ryan, 2001; Chirkov, Ryan, Kim ve Kaplan, 2003; Chirkov, Ryan ve Willness, 2005; Church vd., 2013) tutarlıdır. Ayrıca bu sonuç, benlik kurgusu ve iyi oluş arasındaki ilişkileri üniversite öğrencileri üzerinde inceleyen bazı çalışmalarla benzerlik göstermektedir (Kuyumcu, 2012). BT ve yaşamda anlam boyutları arasındaki pozitif korelasyon bulgusu ile birlikte değerlendirildiğinde gerek özerklik gerekse ilişkiselliğin pozitif psikolojinin önemli bir öncülü olduğu sonucuna varılabilir. Araştırma değişkenleri ve toplulukçuluk arasındaki ilişkilerin bireycilikle olan ilişkilerden daha yüksek olması, kültürel bağlamın (Türkiye’de toplulukçu değerlerin daha fazla vurgulandığı şeklindeki görüşe dayanarak) değerlerin önem derecesini farklılaştırdığı (Oishi ve Diener, 2009) görüşünü desteklemektedir. Yaşamda anlam varlığı ile iyi oluş arasında, önceki tüm çalışmalarda olduğu gibi (Ör. Brassai, Piko ve Steger, 2012; Krok, 2015) güçlü pozitif ilişki bulunmuştur. Farklı kültürlerde ortalama seviyeler değişse de, yaşamda anlam varlığının iyi oluş açısından çok önemli olduğu söylenebilir. Bu iki yapı arasındaki sürekli ve belirgin ilişkiye (Vohs, Aaker ve Catapano, 2019) dayanarak anlam varlığının evrensel bir psikolojik ihtiyaç olduğu söylenebilir. Hatta bu yapılar Vohs, Aaker ve Catapano (2019) tarafından genel iyi oluşun birbiriyle ilişkili alt boyutları olarak değerlendirilmiştir. Bu çalışmada pozitif (keşfedici) ve negatif (kurgulayıcı) arayış şeklinde iki anlam yönelimi tanımlanmıştır. AA ile PİO arasındaki ilişkinin yönü ve derecesinin kültürler arasında farklılık göstermesi olgusu bu motivasyonlardan hangisinin araştırma grubunda baskın olduğu ile açıklanabilir. Nitekim, Doğu-Asya kültürel bağlamında pozitif (keşfedici) AA’nın yaygın olacağı kuramsal çerçevede değerlendirilmiştir. AA ile AV arasındaki doğru yönlü ilişki (r = .399; p < .01) bu çalışma örnekleminin pozitif anlam grubu (tablo 2) olduğunu göstermektedir. Pozitif anlam grubunda beklendiği gibi AA ile PİO arasında pozitif ilişki (r = .417; p < .01) bulunmuştur. Hayatın özünde bir anlama sahip olduğu düşüncesine dayanan anlamlandırma sürecinin insan doğasına daha uygun olduğu söylenebilir. Diğer bir ifadeyle bireyin iyi oluşunu destekleyen AA, yaşamda var olan anlamın –varoluş hakikatinin- keşfedilmeye çalışıldığı bir tanıma ve anlama çabasıdır.Ayrıca, yaşamda mevcut anlam ve arayışın bireyci ve toplulukçu benlik kurguları ile iyi oluş arasındaki ilişkiye aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır.