TÜRKİYE’DE HÜKÜMETLERİN SONA ERME NEDENLERİ (1950’DEN 2019’A)


Creative Commons License

ÖZDEMİR A.

ULUSLARARASI SİYASAL VE TOPLUMSAL BİLİM ARAŞTIRMALARI KONGRESİ, Mardin, Türkiye, 29 - 30 Ekim 2019, ss.56-65

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Mardin
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.56-65
  • Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

TÜRKİYE’DE HÜKÜMETLERİN SONA ERME NEDENLERİ (1950’DEN 2019’A)
Abdülkadir ÖZDEMİR

Öz: Türkiye Cumhuriyeti, kuruluşundan 2007 yılına kadar parlamenter sistemle ve 2007 yılından 2018 yılına kadar yarı başkanlık sistemine yakın bir modelle yönetilmişken 2018 yılı itibariyle Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi ile yönetilmeye başlanmıştır. Bazı hükümet sistemlerinde kurulan hükümetler daha uzun ömürlü iken bazılarında hükümet süreleri daha kısa olabilmektedir. Olağan şartlarda hükümetlerin ömrü ile seçim dönemi süresi aynı olması gerekirken, bazı nedenlerle hükümet süreleri  kısalabilmektedir. Hükümet sürelerinin kısalması ise ülkelerin siyasal istikrarını olumsuz yönde etkilemektedir. Hem hükümet sürelerinin tamamlanamamasından/ kısalmasından kaynaklanan; hem de ülkedeki yasama, yürütme ve yargı erkleri arasındaki uyumsuzluklardan kaynaklanan sorunların en aza indirilmesi amacıyla tasarlanan Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, 2017 yılı anayasa değişikliği referandumunun olumlu sonuçlanmasıyla birlikte 2018 yılı milletvekili ve Cumhurbaşkanı seçimleri ile fiilen uygulanmaya başlamıştır. Yeni hükümet sistemi hükümetlerin süresinden önce sona erme ihtimalini her ne kadar azaltıyor olsa da bu sistemde de hükümetlerin süresinden önce sona ermesi anayasal olarak mümkündür. Türkiye’de de 14’ü tek partili dönemde ve 52’si çok partili dönemde (1946’dan itibaren) olmak üzere toplamda 66 hükümet kurulmuştur. Çok partili dönemde kurulan 52 hükümetin 18’i genel seçimler ile; diğerleri ise başbakanın cumhurbaşkanı olarak seçilmesi, bütçenin reddi, gensoru önergesi, güven oylamasının olumsuz sonuçlanması, askeri müdahaleler, başbakanın istifası, ekonomik ve toplumsal sorunlar, koalisyonun bozulması, bakanlar kurulunun dağılması (bazı bakanların istifa etmesi) gibi çeşitli nedenlerle sona ermiştir. Bu çalışmada 1950’den günümüze Türkiye’de kurulan hükümetlerin görev süreleri ile bu hükümetlerin sona erme nedenleri irdelenmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türkiye’de Hükümetler, Hükümet Süreleri, Çok Partili Dönem