Sağlığı Koruma ve Geliştirmenin Geleceği: Sürdürülebilir Sağlık Bakımı, Dijital Sağlık ve Yapay Zeka İlişkisi


Özer M., Özen B.

AHI EVRAN 4. INTERNATIONAL CONGRESS ON SCIENTIFIC RESEARCH, Kırşehir, Türkiye, 26 - 28 Nisan 2024, cilt.1, sa.311, ss.311-317

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Cilt numarası: 1
  • Basıldığı Şehir: Kırşehir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.311-317
  • Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu derleme, hızla değişen Dünya koşullarında insanların sağlıklarını koruyup geliştirmede geleceğin sistemleri olan sürdürülebilirlik, dijitalleşme ve yapay zeka uygulamalarını açıklanmak amacıyla ele alınmıştır. Dünya, 21.yüzyıla nüfusu dahada yaşlanmış, küreselleşmiş, büyük çevresel olaylar yaşamış (göç, salgın vb.) ve hızla iklim değişikliklerinin görüldüğü bir döneme girmiştir. Bu değişen koşullar elbette sağlık sistemini ve bakım verme yöntemlerinde de değişikliklere neden olmuştur. Değişikliklerin sadece insan değil toplum odaklı olması, yeni nesillere uygun olması, kendi döneminde etkin kullanılması da sürdürülebilirliği sağlayacaktır. Sağlık hizmetinin sürdürülebilirliği ise hastalar ve toplum için elde edilen sağlık verilerinin; çevresel, sosyal ve finansal etkileri paydasında ölçülmesiyle ortaya çıkacaktır. Böylelikle sağlık hizmeti ölçülebilir, değişebilir, aktarılabilir ve yeniden uyarlanabilir olacaktır. Yeni sağlık bakım yöntemleri ile toplum sağlığının iyileştirilmesi, gelecek nesillerin tam iyiliklerinin (fiziksel, sosyal, psikolojik) sağlanabilmesi ancak sürdürülebilir bir sağlık bakımı ve sağlığı koruma ve geliştirme kavramlarının ortak paydada buluşması ile olacaktır. 

Dijital sağlık, bireylerin sürdürülebilir bir sağlık seviyesine erişebilmesi, sağlık konusunda yetkinlik kazanabilmesi ve artırabilmesinde için öncelikli kaynaklardır. Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin ise desteklenmesi, uygulanması, yayılması, yeni teknoloji ve girişimlerin topluma adaptasyonu içinde dijitalleşme önemli bir rol oynamaktadır. Giyilebilir cihaz, bilgisayar karar destek sistemleri ve tele tıp gibi dijitalleşen sağlık uygulamalarının yapay zeka ile desteklenmesi, sağlık hizmetlerinin kalitesini, güvenilirliğini, şeffaflığını, kontrollerini ve sürdürülebilirliğini artıracaktır. Dijitalleşme ile artan görüntüleme talepleri, e-sağlık uygulamaları, artan veri yoğunluğunun takibi ve yönetilmesi için yapay zekanın kullanımı her geçen gün artacaktır. Sağlıkta dijitalleşme ve sürdürülebilirlik kavramları birbirine paralel ilerlemek zorundadır.

Yapay zeka (AI), araştırma yapma, yorumlama, sentezleme, tahminde bulunma ve karar verme gibi özellikleri olan ve sağlık sistemine entegrasyonu kaçınılmaz olan bir sistemdir.  Yapay zeka, ilk başta somut kavramlar ve matematiksel algoritmaları üzerine olduğu düşünülürken, makine öğrenimi, yapay sinir ağları, denetimsiz öğrenme, doğal dil işleme, görsel yorumlama, dijital hareketlere dönüştürme gibi birçok soyut boyutta da etkin bir işlevi bulunmaktadır.  Yapay zekanın sağlık hizmeti sunumunda verimliliğin artırılması, maliyetin düşürülmesi ve bakım kalitesinin artırılmasında önemi yadsınamaz bir gerçektir. Yapay zekanın sağlığı koruma ve geliştirme hizmetlerine entegrasyonu sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmanın hızlanmasına, dijitalleşmenin etkin ve verimli kullanılmasında temel taşı görevi sağlayacaktır.

Anahtar kelimeler: Dijital sağlık, sağlığı koruma ve geliştirme, sürdürülebilir sağlık, yapay zeka

 

This review aims to explain the applications of sustainability, digitalisation and artificial intelligence, which are the systems of the future in protecting and improving people's health in rapidly changing world conditions. The world has entered the 21st century with an aging population, globalisation, major environmental events (migration, epidemics, etc.) and rapid climate change. These changing conditions have of course led to changes in the health system and care-giving methods. The fact that the changes are not only human-oriented but also community-oriented, suitable for new generations, and used effectively in its own period will also ensure sustainability. The sustainability of healthcare services will emerge by measuring the health data obtained for patients and society in terms of environmental, social and financial impacts. Thus, healthcare service will be measurable, changeable, transferable and re-adaptable. Improving public health with new health care methods and ensuring the full well-being (physical, social, psychological) of future generations will only be possible if the concepts of sustainable health care and health protection and promotion meet on a common denominator. 

Digital health is a priority resource for individuals to reach a sustainable level of health, to gain and increase competence in health. Digitalisation plays an important role in the support, implementation and dissemination of Sustainable Development Goals and the adaptation of new technologies and initiatives to society. Supporting digitalised health applications such as wearable devices, computer decision support systems and telemedicine with artificial intelligence will increase the quality, reliability, transparency, control and sustainability of health services. The use of artificial intelligence will increase day by day in order to monitor and manage increasing imaging demands, e-health applications, increasing data density with digitalisation. The concepts of digitalisation and sustainability in health must proceed in parallel.

Artificial intelligence (AI) is a system with features such as research, interpretation, synthesis, prediction and decision-making, and its integration into the health system is inevitable.  While artificial intelligence is initially thought to be based on concrete concepts and mathematical algorithms, it also has an effective function in many abstract dimensions such as machine learning, artificial neural networks, unsupervised learning, natural language processing, visual interpretation, and conversion into digital movements.  The importance of artificial intelligence in increasing efficiency, reducing cost and improving the quality of care in health service delivery is an undeniable fact. The integration of artificial intelligence into health protection and promotion services will accelerate the achievement of sustainability goals and provide a cornerstone in the effective and efficient use of digitalisation.

Key words: Digital health, health protection and promotion, sustainable health, artificial intelligence