Akademik Veri Yönetim Sistemi
8. INTERNATIONAL ISTANBUL SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, ASSOC. PROF. DR. AYTEKIN ZEYNALOVA,ASST. PROF. DR. ÖVGÜ KALKAN KÜÇÜKSOLAK,TUBA FIRAT, Editör, BZT Akademi Yayınevi, İstanbul, ss.445-455, 2022
ÖZET
Millî Mücadele Dönemi’nin başlamasından önce Anadolu’da savaş sebebiyle birçok göç hareketi
yaşanmış ve bunların düzenlenmesi ve hukuki bir uygulamanın yapılması için Türkiye Büyük Millet
Meclisi Hükümeti çeşitli, kanun ve kararlar çıkarmıştır. Özellikle meclis içinde muhacir ve mülteci
kavramlarının içeriğinin tam çizilmesi gereğine vurgu yapılarak uygulanacak yasaların bu sınırlar
doğrultusunda olacağı belirtilmiştir. 18.yy’dan itibaren Anadolu’ya Kafkaslardan, Balkanlardan göç
hareketinin çok yoğun bir şekilde olmasının, dışında Dünya Savaşı süresince de Anadolu toprakları
üzerinde de iç göçler çok yoğun yaşanmıştır. Bu göç ve yer değiştirmelerin kişi, toplum ve devlet
üzerinde birçok etkilerin yaşanmasına, şartlarında zorluğu sebebiyle ölümlere kadar varan
mağduriyetler, yokluklar ve düzensizlikler yaşanmıştır. Bu bildiride de göçün genel tanımları
yapıldıktan sonra, I. Türkiye Millet Meclisi Hükümeti döneminde, göç ile ilgili kanun, kararlar ve
uygulamalar, konunun ana kaynaklarına ulaşılarak incelenmiştir.
İnsan var olduğu andan itibaren, bulunduğu bölgeden, başka bir bölgeye çeşitli sebepler dolayısıyla göç
etmiştir. Bu sebepler arsında; daha güvenli bir bölgeye gitme isteği, felaketler, nüfus yoğunluğunun
artması, sonucu ortaya çıkan işsizlik, zorunlu göç ve en önemlisi de savaşlardır.
Göç kelimesi ile aynı anlamda kullanılan Muhaceret terimi “İnsanların yaşadıkları coğrafi, sosyal ve
kültürel çevrelerinden ayrılarak başka bir coğrafi ve sosyal kültürel çevreye girmesi ve hayatlarının
gelecekteki kısmının tamamını veya bir parçasını geçirmek üzere tamamen yahut geçici bir süre için bir
iskân ünitesinden diğerine yerleşmek maksadıyla yaptıkları yer değiştirmeyi” ifade eder. Bu eyleme
katılanlara da göçmen adı verilir Göç hareketini ortaya çıkaran sebepler sonrasında, birçok konu daha
ortaya çıkmaktadır. Katılanların sayısı, zorunluluk ve serbestlik, yerleşme/yerleştirilme, süre gibi
mevzularında ortaya çıkması ile oldukça önemli bir sosyal politikayı gerektirmektedir.
Yer değişikliği açısından, göç en genel haliyle ikiye ayrılır, iç göç dış göç. Bu göç hareketlerinin elbette
ki birçok, askeri, siyasi, ekonomik sebepleri mevcuttur. Dış göçler, ülkenin, milli sınırlarının dışından
olabileceği gibi, milli sınırları içinden dışarıya doğruda olabilir, bunun her ikisine de örnek alarak Lozan
Antlaşması ile Türk-Yunan mübadelesi gösterilebilir. İç göçler ise bir ülkenin kendi milli sınırları içinde,
bir yerleşim yerinden, başka bir yerleşim yerine bazı sebepler doğrultusunda yerleştirilmeyi/yerleşmeyi
ifade eder.
Anahtar Kelimeler: Göç, Göçmen, Muhacir, Mülteci, Millî Mücadele, I. TBMM