Akademik Veri Yönetim Sistemi
7 ÇUKUROVA Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi, Adana, Türkiye, 07 Eylül 2021, ss.20-21
ÖZET
Aşılama, en büyük halk sağlığı başarılarından biridir. Aşıya ilişkin kararsızlığı yansıtmak için aşı kabulü konusundaki tartışmalarda artık "aşıda tereddüt" kavramı sıklıkla kullanılmaktadır. DSÖ Stratejik Uzmanlar Grubu (SAGE), Aşı Tereddüt Çalışma Grubu'nun aşı tereddüt tanımını “aşı hizmetlerinin mevcut olmasına rağmen aşıların kabulünde veya reddinde gecikme” olarak tanımlamıştır. Aşı tereddütünü ele almak, aşıda tereddütlü popülasyon gruplarını tanımlamak, bu gruplarda aşılamanın engellerini ve kolaylaştırıcılarını teşhis etmek için araçlar gerekmektedir. Bu araştırmanın amacı, Aşı Tereddüt Çalışma Grubu tarafından hazırlanan ebeveynlerin çocukluk aşılamasına yönelik tereddütünü ölçmeyi hedefleyen ölçeğin Türk toplumunda çocuklara atıfta bulunmadan, 18 yaş üstü bireylere sorulacak şekilde modifiye edilmesi ve doğrulanmasıdır.
Bu çalışma metodolojik türde tasarlanmıştır. Uygun örnekleme yöntemi ile 15.05.2021- 15.07.2021 tarihleri arasında Adana ve Erzincan ilinde dahil edilme kriterine uyan 720 katılımcı çalışmaya dahil edilmiştir. On maddelik ölçek 18 yaş üstü bireylerden google anket aracılığı ile toplanmıştır. Faktör analizi için veri tabanı ikiye bölünmüştür. Açıklayıcı faktör analizi (AFA), %66,9’u kadın, %46,’u 18-28 yaş arasında, %19,4’ü COVID-19 aşısı yaptırmamış, %11,9’ unun aşıya engel bir inancı olan ve %22,2 sinin aşının hem kendini hem de toplumu korumayacağını düşünen 320 katılımcıyı içermektedir. Doğrulayıcı faktör (DFA) analizi, %53,6’sı kadın, %33,6’sı 18-28 yaş arasında, %24,2’si COVID-19 aşısı yaptırmamış, %12,0’ ının aşıya engel bir inancı olan ve %15,9’ unun aşının hem kendini hem de toplumu korumayacağını düşünen 320 katılımcıyı içermektedir. Ölçeğin Türk diline çeviri ve kültürel adaptasyonu Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği ölçeklerin adaptasyon ve çeviri süreci (ileri çeviri, uzman paneli, geri çeviri, ön test, ölçeğin son hali) basamakları izlenmiştir. Uzman görüşü (12 öğretim üyesi) sonrası her madde için Davis tekniğine göre hesaplanan kapsam geçerlik indeksi 0,80 değeri üzerinde bulunmuştur. Ölçeğin doğrulanma aşamasında madde- faktör ilişkileri için açımlayıcı faktör analizi (AFA) sonrası 7 ters maddelik 1.alt boyut, 3 maddelik 2. Alt boyut ve toplamda 10 madde, 2 faktörlü ölçek ortaya çıkmıştır. Maddelerin ve alt boyutların orijinal ölçeğin yapısına uygunluğunu değerlendiren doğrulayıcı faktör analizi (DFA) sonrası uyum indeksi değerleri kabul edilebilir ve mükemmel aralıkta çıkmıştır. Faktör analizi sonrası iç tutarlılığı belirlemek için yapılan güvenirlik analizde 10 maddelik ATÖ’ nin 0,883, birinci alt boyutunun 0,935 ve ikinci alt boyutunun 0,721 Cronbach’s alpha katsayısına sahip olduğu gözlenmiştir. Zamana karşı tutarlılığını test etmek için yapılan test-tekrar test analizinde toplam puan ortalamaları arasında anlamlı fark bulunmamıştır (p>0.05). Test-tekrar test güvenirlik korelasyonu 0,55-0,85 aralığında çıkmıştır (p<0,00).
Yapılan analizler ile Aşı Tereddütü Ölçeğinin, Türk toplumunda 18 yaş üstü bireylerin aşı tereddütlerini tespit etmek amacıyla kullanılabilir, geçerli ve güvenilir bir araç olduğu belirlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Halk Sağlığı, Aşı, Aşı Tereddütü, Ölçek, Modifikasyon, Doğrulama