Akademik Veri Yönetim Sistemi
19. Eğitim Bilimleri kongresi, Lefkoşa, Kıbrıs (Kktc), 16 - 18 Eylül 2010, cilt.1, sa.1
| Sorumlulık Duygusu ve Davranışı Ölçeğinin Geliştirilmesi Güvenirliği ve Geçerliği |
| Yener ÖZEN Fikret GÜLAÇTI |
| Bildiri Özeti: Çalışmanın Amacı ve Problem Cümlesi: Bu çalışmada, Sorumluluk Duygusu Ve Davranışı Ölçeği (SDDÖ) tanıtılmıştır. SDDÖ, Türk toplumu için geliştirilmiş bir ölçektir. Pilot çalışma niteliğinde olan bu çalışmada, SDDÖ’nin güvenirlik ve geçerliği ile ilgili bulgular sunulmuştur. SDDÖ’nin Cronbach Alpha ile hesaplanan güvenirlik katsayısı 0.82 bulunmuştur. Conrad ve Hedin’in geliştirdiği Kişisel ve Sosyal Sorumluluk Ölçeği ile SDDÖ arasında 0.69 korelasyon gözlenmiştir. Geliştirilmesine devam edilecek olan SDDÖ’nin kullanılabilirliği tartışılmış ve bazı önerilerde bulunulmuştur. Yöntem: Bu çalışmada, geliştirilmekte olan Sorumluluk Duygusu ve Davranışı Ölçeği (SDDÖ) tanıtılmış ve SDDÖ’nin benzer ölçekler geçerliliği için Conrad ve Hedin’in (1981) geliştirmiş olduğu ve Türkçeye uyarlaması Taylı ( 2005) tarafından yapılan Kişisel ve Sosyal Sorumluluk ölçeği (11-17 yaş) kullanılmıştır. Aşağıda SDDÖ tanıtılmıştır. Bulgular: Faktör analizi sonuçlarında da anlaşılacağı gibi SDDÖ’de yer alan her bir maddenin alt ölçekler boyutundaki faktör yükleri oldukça yüksek çıkmıştır. Bu sonuçlar, her maddenin ölçmek istediği özelliği ölçtüğünü, başka bir deyişle, her maddenin toplam test içinde önemli bir ağırlığa sahip olduğunu göstermektedir.Ölçeğin yapı geçerliğini test etmek üzere yapılan faktör analizinde, temel bileşenler analiziyle, faktör sınırlaması getirmeksizin yapılan analiz sonucunda döndürülmemiş faktör analizinde duygu boyutunda 9 faktör görülüyor, davranış boyutunda ise dört faktör görülüyor. Dört faktör ile açıklanabilen Varyans miktarı ise %49.2 oldukça iyi Faktörleri anlamlandırmakta ve anlam bütünlüğü oluşturmakta zorlanıldığı için, ölçeğin en fazla iki faktörlü olması gerektiğinden, iki faktörle sınırlandırılarak, varimax dik döndürme tekniği ile varyansın % 56,60’ nı açıklayan bir yapıya ulaşılmıştır. Birinci faktör varyansın % 35,60’sını, ikinci faktör % 21’ini açıklamaktadır. Maddelerin faktör yükleri .36 ile .82 arasında değişmektedir. SDDÖ’nin son formu üzerindeki güvenirlik çalışması, Erzincan 75. Yıl ilköğretim okulu ile Fatih ilköğretim okulu sekizinci sınıf öğrencileri arasından seçkisiz olarak alınan 123 öğrenciden alınan puanlar üzerinde yapılmıştır. SDDÖ, Likert tipi olması nedeniyle ölçeğin tümü ve alt ölçeklerine ilişkin güvenirlik çalışması Cronbach Alpha güvenirlik katsayısı yolu ile yapılmıştır. Çalışma sonucunda, Alpha güvenirlik katsayısı ölçeğin Duygu boyutu = 0.85; davranış boyutu= 0.77 olarak bulunmuştur. Elde edilen güvenirlik katsayıları ölçeğin güvenle kullanılabileceğini göstermektedir. SDDÖ’nin geçerliği benzer ölçekler geçerliği yöntemi ile incelenmiştir. Erzincan 75. Yıl ilköğretim okulu ile Fatih ilköğretim okulu sekizinci sınıf öğrencileri arasında seçkisiz olarak alınan 123 öğrenciye SDDÖ ile birlikte Conrad ve Hedin’in tarafından geliştirilen Kişisel ve Sosyal Sorumluluk ölçeği verilmiştir. Her iki ölçeğin toplam puanları ile alt ölçeklerine ilişkin puanlar arasında korelasyon “Pearson Korelasyon Katsayısı” yolu ile bulunmuştur. SDDÖ’nin geçerlik ve güvenirlik çalışması ilköğretim sekizinci sınıf öğrencilerinden elde edilen veriler üzerinde yapılmıştır. SDDÖ’nin 10 yaş ve üzerindeki herkese uygulanabilmesi amaçlanabilir. Bu nedenle, ölçeğin değişik yaş, cinsiyet, öğrenim düzeyi ve meslekten gruplara uygulanarak güvenirlik ve geçerliği kontrol edilebilir. Sonuç: SDDÖ’de iki alt ölçek bulunmaktadır. Psikolojik danışmanlar, araştırmacılar, eğitimciler, sosyal psikologlar ve diğer uygulamacılar kendi amaçları çerçevesinde SDDÖ’nin alt ölçeklerini ayrı ayrı kullanabilirler. |