Akademik Veri Yönetim Sistemi
ULUSLARARASI SİYASAL VE TOPLUMSAL BİLİM ARAŞTIRMALARI KONGRESİ, Mardin, Türkiye, 29 - 30 Ekim 2019, ss.66-72
TÜRKİYE’DE DEMOKRASİ DIŞI MÜDAHALELER ÖNCESİNDE TOPLUMSAL OLAYLAR (1960, 1971 ve 1980 ÖNCESİ)
Abdülkadir ÖZDEMİR
Öz: Demokratik ülkelerde toplumu yönetecek kişi veya kişiler seçmen iradesi doğrultusunda, belirli aralıklarla ve belirli ilkeleri içeren seçimler aracılığı ile belirleniyor olsa da ülke yönetimleri zaman zaman demokrasi dışı müdahale olarak nitelendirilebilecek olan askeri darbeler ile karşılaşabilmektedir. Demokrasi dışı müdahaleler çoğunlukla ülkelerin askeri aktörleri tarafından yapılıyor olsa da sivillerin de ülke yönetimlerine karşı demokrasi dışı müdahalelerde bulunduğu örnekler vardır. Özellikle Afrika ülkeleri (Örn: Etiyopya ve Sudan) ile bazı Amerika (Örn: Şili ve Venezüella) ülkelerinin sık sık karşı karşıya kaldıkları demokrasi dışı müdahaleler
maalesef Türkiye’de de zaman zaman yaşanmıştır. Türkiye’de 1960 ve 1980 askeri darbeleri sonucunda ülke yönetimine belirli bir süreliğine Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları tarafından el konulmuşken bu iki darbe dışındaki diğer demokrasi dışı müdahalelerde ülke yönetimi yine siviller tarafından yürütülmüştür. En
kötü demokratik düzen en iyi demokrasi dışı müdahaleden daha meşru olsa da ülkelerin yaşadıkları sosyal, ekonomik ve toplumsal sorunlar ile birlikte toplumsal olaylar da darbelere zemin hazırlayabilmektedir. Bu çalışmada Türkiye’de yaşanmış olan demokrasi dışı müdahalelerden bazıları (27 Mayıs 1960 askeri darbesi, 12 Mart 1971 muhtırası ve 12 Eylül 1980 askeri darbesi) ele alınmış ve bu askeri müdahalelerden önce ülkede yaşanan toplumsal olaylar incelenmiştir. İncelenen demokrasi dışı müdahalelerin üçünde de müdahale öncesinde önemli toplumsal olayların yaşandığını, çok sayıda insanın hayatını kaybettiğini ve ülke ekonomisinde de sorunların yaşandığını söyleyebilmek mümkündür.
Anahtar Kelimeler: 1960 Darbesi, 1971 Muhtırası, 1980 Darbesi, Toplumsal Olaylar