Akademik Veri Yönetim Sistemi
Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi , cilt.5, sa.2, ss.347-372, 2022 (Hakemli Dergi)
Özet
Vergi kaçakçılığı suçunda, suçun
vergi idaresi tarafından öğrenilmesinden önce pişmanlık ve ıslah hükümleri ile
ceza almaktan kurtulmak mümkün iken; suçun vergi idaresince öğrenilmesinden
sonra bu hükümlerden yararlanılamamaktaydı. Sanıkların vergi kaçakçılığı
suçundan aldıkları cezaların yüksekliği noktasında yoğun eleştiriler mevcuttu.
Bu eleştirilerin de etkisiyle 7394 sayılı Kanunla Vergi Usul
Kanunu(VUK)’nun vergi kaçakçılığını düzenleyen 359’uncu maddesine etkin
pişmanlığa ilişkin hükümler eklenmiştir. Bu yolla hem eleştirilere maruz kalan
ağır cezaların bir nebze önüne geçilmiş hem de vergi kaçakçılığına konu fiil
nedeniyle ziyaa uğrayan vergi ile bağlantılı cezalar ve diğer feri borçların
kanuni düzenlemede belirlenen kısmının ödenmesi öngörülerek vergi gelirlerinin
kamu hazinesine geçişine katkı sağlanmış olunacaktır. Düzenleme bu yönü
itibariyle olumlu izlenim vermektedir. Ancak, etkin pişmanlıktan yararlanmak
için vergi kaçakçılığı fiiliyle ziyaına sebep olunan vergi ile bağlantılı
cezalar ve diğer feri alacakların ödenmesi yeterli gelmemekte aynı zamanda
ödenen söz konusu alacaklara ilişkin “vergi mahkemesinde dava
açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya
başvurulmuşsa vazgeçilmesi” gerekmektedir. Etkin pişmanlığın böyle bir
şarta bağlanması, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHS)’nin adil yargılanmaya
ilişkin 6’ncı maddesinin temel gereklerinden biri kabul edilen mahkemeye erişim
hakkına, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın hak arama hürriyeti başlıklı 36’ncı
maddesine ve idarenin her türlü işlemine karşı yargı yolunun açık olduğuna
ilişkin 125’inci maddesine aykırılık teşkil etmektedir.
Açıklanan sebeplerle çalışmamızda
öncelikle etkin pişmanlığın tanımına ilişkin görüşlere yer verilmiş, hukuki
niteliğine değinilmiş ve etkin pişmanlık müessesesi benzer mahiyetteki diğer
müesseselerle mukayese edilmiştir. Daha sonra 7394 sayılı Kanunla Vergi Usul
Kanunu’nun 359’uncu maddesine eklenen etkin pişmanlık hükümleri açıklanmıştır.
Son olarak etkin pişmanlık müessesesinden yararlanabilmek için öngörülen vergi
mahkemelerinde dava açamama şartının, AİHS’nin adil yargılanmaya ilişkin 6’ıncı
maddesine, Anayasanın hak arama hürriyetine ilişkin 36’ncı maddesine ve
idarenin her türlü işlemine karşı yargı yolunun açık olduğuna dair 125’inci
maddesine uygun olup olmadığı çeşitli mahkeme kararları ve doktrin görüşleriyle
birlikte değerlendirilmiştir.
Anahtar
Kelimeler: Vergi
kaçakçılığı, etkin pişmanlık, pişmanlık ve ıslah, adil yargılanma hakkı,
mahkemeye erişim hakkı, hak arama hürriyeti, hukuk devleti.
AN EVALUATION ON EFFECTIVE REMORSE
IN TAX EVASION IN THE CONTEXT OF THE ACT NO: 7394
Absract
In the tax evasion crime, it is
possible to avoid being punished with the provisions of remorse and correction
before the tax administration learns the crime; but these provisions could not
be used after the tax administration learned the crime. The crime of tax
evasion was subject to criticism at the point of the high penalties received by
the defendants for the crime of tax evasion. With the influence of these
criticisms, with the Law No. 7394, provisions regarding effective remorse were
added to Article 359 of the Tax Procedure Law, which regulates tax evasion. In
this way, heavy penalties are prevented as well as contributing to the transfer
of tax revenues to the public treasury by foreseeing the payment of the tax
incurred due to the act subject to tax evasion, related penalties and other
secondary debts determined in the legal regulation. The arrangement gives a
positive impression in this respect. However, in order to benefit from
effective remorse, it is not sufficient to pay the taxes and related penalties
and other ancillary receivables which is caused with the tax evasion acts.
Further more it is necessary to "not
file a lawsuit in the tax court, waive if it has been filed, not resort to
legal remedies, and abandon it if legal action has been taken".
Putting such a condition for effective remorse is illegal in terms of the right
of access to a court, which is considered one of the basic requirements of Article
6 of the ECHR regarding fair trial, also constitutes a violation of Articles
such as Article 36 of the Constitution of the Republic of Turkey, entitled
freedom of seeking rights, and Article 125 on the openness of judicial remedy
against any action of the administration.
For the reasons explained, in our
study, first of all, opinions on the definition of effective remorse are given,
its legal nature is mentioned and the institution of effective remorse is
compared with other institutions of similar nature. Then, the effective remorse
provisions added to Article 359 of the Tax Procedure Law with the Law No. 7394
were explained. Finally, the condition of not being able to file a lawsuit in
tax courts, which is stipulated in order to benefit from the effective remorse
system, has been evaluated together with various court decisions and doctrinal
views, whether it is in compliance with Article 6 of the ECHR on fair trial,
Article 36 of the Constitution on the freedom of seeking justice and Article
125 stating that the judicial remedy is open against all kinds of actions of
the administration.
Keywords: Tax evasion, effective remorse,
remorse and correction, right to fair trial, right of access to court, right to
seek justice, rule of law.