Akademik Veri Yönetim Sistemi
MEDITERRANEAN AGRICULTURAL SCIENCES, cilt.34, sa.1, ss.47-54, 2021 (Hakemli Dergi)
Bu çalışmada sebze üretiminde ekim alanı açısından birinci sırada yer alan, sebze ihracatı
açısından da %50 oranında bir pay ile önemli bir yere sahip olan domatesin 2020 yılında
uygulanabilir olması amacıyla, Türkiye’deki üretici–tüketici fiyatları ile pazarlama marjı,
2019 yılı verileri kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada zaman serisi olarak, 2003-2019 yılları
arası seçilmiş ve önemli görülen üretim miktarı ve verim parametreleri hesaba katılarak,
domatesin üretim–tüketim, dış ticaret, fiyat dalgalanmaları ve pazarlama marjı üzerinde
durulmuştur. Çalışmada öncelikli olarak domatesin cari fiyatlarına bağlı olarak reel fiyatları
(2019= 100) hesaplanmıştır. İkinci aşamada, domatesin cari ve reel fiyatları ile pazarlama
marjları hesap edilmiştir. Üçüncü aşamada yalnızca cari fiyatlara bağlı olarak üretici ve
tüketici zincirleme indeksleri hesaplanarak, yıllık enflasyon oranları ile karşılaştırılmıştır.
Çalışmanın son aşamasında ise domatesin arz ve talep modelleri tahmin edilmiş ve istatistiki
açıdan yorumlanmıştır. Yapılan karşılaştırmalardan ve yorumlardan, domates arzı için biber
üretici reel fiyatı, trend (zaman), hıyar üretici reel fiyatı, tarım işçi reel fiyatı değişkenlerinin
etkili olduğu ve domates talebi için de domates tüketici reel fiyatı, milli gelir, hıyar tüketici
reel fiyatı ve biber tüketici reel fiyatı değişkenlerinin etkili olduğu sonucuna varılmıştır.
Ayrıca domatesin arz ve talep fonksiyonuna göre arz elastikiyeti 0.041 ve talep elastikiyeti ise
0.285 olarak hesap edilmiştir. Bu durum tüketicilerin üreticilere nazaran, domates fiyatlarına
karşı daha duyarlı olduğu gerçeğini desteklemektedir.
In this study, ranking first in vegetable production in terms of cultivation area; the tomato,
which has an important place with a share of 50% in terms of vegetable exports, in order to be
applicable in 2020, producer and consumer prices and marketing margins in Turkey were
examined using data from 2019. In the study, it was selected as the time series between 2003-
2019 and the production-consumption, foreign trade, price fluctuations and marketing margin
of tomatoes were considered, taking into account the important production amount and yield
parameters. In the study, real prices (2019= 100) were primarily calculated based on the
current prices of tomatoes. In the second phase, marketing margins were calculated using the
current and real prices of tomatoes. In the third phase, producer and consumer chain indexes
are calculated based on current prices and compared with annual inflation rates. In the last
phase of the study, the supply and demand models of tomatoes were estimated and interpreted
statistically. From the comparisons and comments, it was concluded that the pepper producer
real price, trend (time), cucumber producer real price, agricultural worker real price variables
are effective for tomato supply and tomato consumer real price, national income, cucumber
consumer real price and pepper consumer real price variables are effective for tomato demand.
In addition, according to the supply and demand function of the tomato, supply elasticity was
calculated as 0.041 and demand elasticity as 0.285. This supports the fact that consumers are
more sensitive to tomato prices than producers.