Ârif-i Ümmî İki Nakşibendî Şair: Erzincanlı Leblebici Baba (Şems-i Hayâl) ile Tüfekçizâde Salih Baba’nın Şiirlerinde Tasavvufî Düşünce


Baltacı H.

Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi Dergisi, cilt.42, sa.43, ss.14-35, 2021 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 42 Sayı: 43
  • Basım Tarihi: 2021
  • Dergi Adı: Tasavvuf İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi Dergisi
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.14-35
  • Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

XIX. YüzyıldaErzincan’da faaliyet gösteren tarikatlardan birisi olan Nakşibendiliğemensup Leblebici ve Salih Baba, divanı olan iki ümmî şairdir. Formel bir eğitim sürecinden geçmedikleri için okuma yazma bilmedikleri nakledilen bu iki şair , şifahî olarak dile getirdikleri şiirlerle dikkat çekmiştir. Sonradan yazıya geçirilen ve divanolarak neşredilen şiirlerde ana unsur tasavvuf düşüncesidir. Her iki şair varlık, âlem, insan ve bunların Tanrı ile ilişkisini işleyenşiirlersöylemiş, bunun yanında tarikatuygulamaları ve şeyh-müritilişkisine dairbir takımdiğer tasavvufî ıstılahlara daişaret etmişlerdir. Biz bu çalışmamızda tasavvuf, şiir ve ümmîlik üzerine bir takım değerlendirmeler yaptıktan sonra özellikle her iki divandaortak olan varlık, âlem ve insan konusundaki şiirlerin ardındakitasavvufî düşünceyi tespit etmeye gayret ettik. Bunu yaparken divanlardanseçtiğimiz beyitlerle hem düşüncelerimizi desteklemeye hem de bu iki divandabulunan şiirlerin nitelik ve muhtevasının görülmesini sağlamaya çalıştık.

One of the most important Sufi order in Erzincan in the 19th century, of the Naqshbandi stream, in which Leblebici and Salih Baba are two poetfollowers. Although they have not seen the formal educational process, they have expressed good poems and they were accepted two very important poets around this town. The main theme of these poems which were written and published in later times, is Sufism. Along with having a number of issues in poetry such as being, the world, the relationshipbetween humans and their Lord, there also in these poems are sufistic practices, relationships between the followers and their sheikhs and other Sufi concepts to be discussed.In this paper we made assessments about Sufism, poetry and the given illiterate poets, then,we try to set out the common points in these tow divanssuch as being, the world and human beingas the discussed issues in terms of their Sufism. Doing this, we also try to support our views on this issue with samples extracted from their poems. As well as we try to make the poems obviously revealedin their contents and quality.