Akademik Veri Yönetim Sistemi
6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNUNUN 10. YILINDA TİCARET HUKUKUNUN GÜNCEL MESELELERİ SEMPOZYUMU, Ankara, Türkiye, 12 - 13 Mayıs 2022, cilt.1, ss.159-226
Anonim şirketlere hâkim ilkelerden biri olan çoğunluk ilkesinin, her hâlükârda ve istisnasız bir şekilde uygulanması, azınlıkta kalan pay sahiplerinin, bu şirketlere rağbet göstermesine engel olabileceği gibi; çoğunluğun, bu ilkenin kendisine sunduğu imkânı, sürekli kendi istediği yönde kararlar aldırmak için kullanması ve azınlıkta kalan pay sahiplerinin şirketteki söz hakkını bertaraf etme riskini de beraberinde getirebilir. Bu nedenle kanun koyucu, çoğunluk karşısında, azınlığa bahşettiği bazı haklarla, bir denge oluşturmayı amaçlamıştır. Bu çerçevede, azınlığa sunulan haklardan biri de, TTK m. 420’de öngörülen finansal tabloların ve buna bağlı konuların genel kurulda müzakeresinin ertelenmesini talep etme hakkıdır. Bu hak, ilk defa 865 sayılı Kanun m. 376 ile hukukumuzda düzenlenmiş olsa da, etkili bir biçimde kullanımı, 6762 sayılı Kanun (eTTK) döneminde gerçekleşmiştir. eTTK döneminde yalnızca “bilançonun tasdiki hakkındaki müzakerenin ertelenmesinden” söz edilmiştir. Ancak o dönemde ağırlıklı olarak, bu talebin, “bilançonun tasdikine bağlı/müncer olan, bilançonun müzakeresi ile ilintili olan” diğer gündem maddelerini de etkileyeceği ve onların müzakeresini de erteleyeceği görüşü kabul edilmiştir. TTK m. 420’de yer alan “buna bağlı konular” ifadesi, madde metnine ilk defa 6102 sayılı Kanun ile ilave edilmiş olmasına rağmen, madde gerekçesinde söz konusu ifade ile anlaşılması gerekenin ne olduğu hususunda herhangi bir açıklamaya yer verilmemiş, ancak eTTK m. 377’deki ilkelerin aynen korunduğu vurgulanmıştır. TTK m. 420’de “buna bağlı konular” şeklinde kullanılan soyut ifade nedeniyle, bu kapsama hangi gündem maddelerinin dâhil olduğuna ilişkin öğreti ve uygulamadaki tartışmalar güncelliğini korumaktadır. TTK m. 420’de öngörülen hakkın çıkış noktası “finansal tablolar” olduğundan, bu düzenlemenin amacına uygun ve dar yorumlanması; finansal tablolar müzakere edilip karara bağlanmadığı sürece, hakkında bir karar alınmaması gereken gündem maddelerinin bu kapsamda değerlendirilmesi gerekir. Azınlığın, finansal tabloların ertelenmesini talep ettiği bir ihtimalde, kâr payı oranlarının belirlenmesi, kârın dağıtımı ya da diğer kullanım şekilleri hakkındaki gündem maddeleri ile ibra konusundaki gündem maddesi de ertelenmelidir. Yönetim kuruluna sağlanacak mali haklara ilişkin gündem maddesi bakımından, verilecek mali hakkın türüne göre bir ayrıma gidilmeli; yönetim kuruluna verilecek kazanç payları, finansal tablolar ile bağlı kabul edilmelidir. Azınlığın TTK m. 420’ye göre bir talepte bulunması halinde, kuruculara ya da intifa senedi sahiplerine şirket kârından sağlanacak menfaatler hakkında karar alınabilmesi de mümkün olmamalıdır. Hakeza yönetim kurulunun yıllık faaliyet raporu ile finansal tablolar arasındaki sıkı ilişki nedeniyle, finansal tabloların ertelenmesi talep edilirse, yıllık faaliyet raporları hakkında da bir karar alınmamalıdır. Finansal tabloların müzakere edildiği olağan genel kurul toplantılarının gündem maddelerinden biri olan, bağımsız denetçi raporunun “okunması”nın, herhangi bir oylamaya tâbi olmadığı nazara alındığında, ilk etapta ertelenmesine gerek olmadığı düşünülebilirse de, içeriğinin önemli bir kısmında finansal tablolara dair verilerin yer aldığı bu raporun, erteleme üzerine yeniden yapılan toplantıda en azından bir kez daha okunmasının sağlanması gerekir. Sermaye artırım ya da azaltım kararı yahut tahvil çıkarma kararı, finansal tabloların görüşüldüğü olağan genel kurul toplantısında karara bağlanacak ise, finansal tabloların ertelenmesi talebi, bu gündem maddelerinin de ertelenmesine yol açmalıdır. Genel kurulun gündem maddeleri arasında, şirketin zarara uğratıldığı gerekçesi ile yönetim kurulu üyeleri aleyhine sorumluluk davası açılması ile ilgili hususun da bulunduğu bir ihtimalde, finansal tabloların ertelenmesi talebi, sorumluluk davası ile ilgili gündem maddesini de etkilemelidir. Her ne kadar Yargıtay tarafından son dönemde verilen kararlar aksi yönde olsa da finansal tabloların ertelenmesi talebinin, yönetim kurulu üyelerinin seçimine dair gündem maddesinin görüşülüp karara bağlanmasına engel teşkil etmemesi gerekir. Bu nedenle, ertelemenin talep edildiği toplantıda ister mevcut üyeler ister yeni kişiler, yönetim kurulu üyesi olarak seçilebilmelidir. Denetçi seçimine dair gündem maddesinin de özü itibariyle ertelemeden etkilenmeyeceği söylenebilirse de aynı denetçinin tekrar seçilmesi bakımından bazı ihtimallerin üzerinde ayrıca durulması gerekebilir. Yönetim kurulunun azli konusunda gündemde ayrı bir maddenin bulunması halinde, finansal tabloların ertelenmesi talebi, azil ile ilgili konuda karar alınmasına engel teşkil etmemelidir. Ancak gündemde buna dair bir madde olmadığı gibi, azil için haklı bir sebep de yok ise, finansal tabloların ertelenmesinin talep edildiği toplantı bakımından artık TTK m. 413/3 hükmü uygulama alanı bulamayacağından, azil ile ilgili de karar alınmamalıdır. Rekabet yasağı ve şirketle işlem yapma yasağı kapsamında yönetim kurulu üyelerine verilecek olan izinlerin finansal tablolar ile doğrudan bir bağı olmadığından, finansal tablolar ertelense dahi, söz konusu gündem maddelerinin bu durumdan etkilenmemesi gerekir. Çalışmamızda konu ayrıca, yapısal değişiklik kararı, esas sözleşme değişiklikleri, bilanço zararının kapatılması için öngörülen yükümlülüklerin oylanması ve benzeri bazı önemli gündem maddeleri bakımından da ele alınmaya çalışılacaktır.
The application of the majority principle, which is one of the dominant principles of joint stock companies, in any case and without exception, may prevent the minority shareholders from favouring these companies, and may also bring along the risk that the majority may use the opportunity provided by this principle to take decisions in the direction it wants and to eliminate the right of the minority shareholders to have a say in the company. For this reason, the legislator has aimed to create a balance with certain rights granted to the minority against the majority. Within this framework, one of the rights granted to the minority is the right to request the postponement of the discussion of the financial statements and related matters at the general assembly meeting, as stipulated under Article 420 of the TCC. Although this right was regulated for the first time in our law under Article 376 of Law No. 865, its effective use was realised during the period of Law No. 6762 (eTCC). However, in that period, it was predominantly accepted that this request would also affect the other agenda items "which are dependent/connected to the approval of the balance sheet and which are related to the discussion of the balance sheet" and would postpone their discussion as well. Although the expression "related matters" in Article 420 of the TCC was added to the text of the article for the first time by Law No. 6102, the preamble of the article does not include any explanation as to what should be understood by the said expression, but it is emphasised that the principles of Article 377 of the TCC are preserved. Due to the abstract expression "related matters" used in Article 420 of the TCC, the discussions in the doctrine and practice regarding which agenda items are included within this scope remain current.
Since the starting point of the right stipulated under Article 420 of the TCC is "financial statements", this provision should be interpreted narrowly and in accordance with its purpose, and the agenda items on which no decision should be taken as long as the financial statements are not discussed and resolved should be considered within this scope. In the event that the minority requests postponement of the financial statements, the agenda items on the determination of dividend rates, distribution or other utilisation of the profit, and the agenda item on the release from liability should also be postponed. Regarding the agenda item on the financial rights to be granted to the board of directors, a distinction should be made according to the type of financial right to be granted, and the profit shares to be granted to the board of directors should be deemed to be bound by the financial statements. In the event that the minority makes a request pursuant to Article 420 of the TCC, it should not be possible to take a decision on the benefits to be provided to the founders or the holders of usufruct shares from the company profits. Likewise, due to the close relationship between the annual report of the board of directors and the financial statements, if the financial statements are requested to be postponed, no decision should be taken on the annual reports. Considering that the "reading" of the independent auditor's report, which is one of the agenda items of the ordinary general assembly meetings where the financial statements are discussed, is not subject to any voting, it may be considered that there is no need to postpone it in the first place; however, it should be ensured that this report, which contains data on the financial statements in a significant part of its content, is read at least once more at the meeting held again upon postponement. If the decision to increase or decrease the capital or the decision to issue bonds is to be resolved at the ordinary general assembly meeting where the financial statements are discussed, the request for postponement of the financial statements should also lead to the postponement of these agenda items. In a case where the agenda of the general assembly includes the filing of a liability lawsuit against the members of the board of directors on the grounds that the company has incurred losses, the request for postponement of the financial statements should also affect the agenda item related to the liability lawsuit. Although the recent decisions of the Court of Cassation are in the opposite direction, the request for postponement of the financial statements should not prevent the discussion and resolution of the agenda item regarding the election of the members of the board of directors. Therefore, either existing members or new persons should be able to be elected as members of the board of directors at the meeting where the postponement is requested. Although it can be said that the agenda item regarding the election of the auditor will not be affected by the postponement in essence, some possibilities may need to be emphasised separately in terms of the re-election of the same auditor. If there is a separate item on the agenda regarding the dismissal of the board of directors, the request for postponement of the financial statements should not constitute an obstacle to the decision on the dismissal. However, if there is no such item on the agenda and there is no justifiable reason for the dismissal, no decision should be taken regarding the dismissal, since Article 413/3 of the TCC will no longer be applicable to the meeting where the postponement of the financial statements is requested. Since the permissions to be granted to the members of the board of directors within the scope of the prohibition of competition and prohibition of transactions with the company are not directly related to the financial statements, even if the financial statements are postponed, the agenda items in question should not be affected by this situation. In our study, we will also try to address the issue in terms of some important agenda items such as the decision on structural changes, amendments to the articles of association, voting on the obligations foreseen for the closure of the balance sheet loss and similar important agenda items.