Osmanlı Müelliflerinin Eğitim Sistemi ve İlmiye Sınıfına Dair Görüşleri

Lokmacı S., Türk İ. C.

II. Maarif Kongresi, Ankara, Türkiye, 13 - 18 Temmuz 2021, ss.127-128

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.127-128
  • Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İslam eğitim sisteminin temel kurumu olan medrese, islam kültür ve medeniyetinin önemli bir temsilcisi olan osmanlı devleti’nde de eğitimin temelini teşkil etmiştir. İznik’te 1331 yılında kurulan orhaniye medresesi’nden sonra osmanlılar bu alanda zaman içerisinde uzmanlaştığı gibi medreseler de farklılaşarak kademeli bir hale geldi. Özellikle 1453 yılında istanbul’un fethedilmesi ile osmanlılar her alanda olduğu gibi ilmiye sınıfı ve medrese eğitiminde de önemli bir atılım göstermişti. Fatih sultan mehmed’in ilme gösterdiği özel ilgi ve ilim adamlarına verdiği büyük değer nakli ilimlerin yanında akli ilimlerin de gelişmesini sağladı. Sultan II. Mehmed döneminin önemli bilginlerini başkent İstanbul’da topladı ve burayı bir ilim merkezi haline getirdi. Fatih Sultan Mehmed’in eğitim ve ilim alanında atmış olduğu bu adım daha sonra kanuni sultan süleyman tarafından da takip edildi. Sultan I. Süleyman dedesinin kurmuş olduğu medreselerin daha ilerisinde olan ve onlardan daha ihtisaslı olmasını istediği sahn-ı süleymanîye medreselerinin ilkinin istanbul’da kurulmasına karar vermişti. Lakin osmanlı devlet düzeninde kanuni sultan süleyman döneminden itibaren başlayan bozulma çok geçmeden eğitim sistemi ve ilmiye teşkilatı üzerinde de kendisini gösterdi. Akli ilimlere verilen değerin azalması, müderris atamalarında liyakatin önemini kaybetmesi gibi türlü nedenler osmanlı eğitim sistemini temelinden sarstı. Bu aksaklıklar karşısında yaşadıkları dönemin önde gelen ilim sahipleri bu sorunun sebepleri, çözümü ve eğitim sisteminin nasıl olması konusunda fikirlerini ileri sürmeye başladılar. Bu bildiride Gelibolulu Mustafa Ali, Koçi Bey ve Kâtip Çelebi’nin sorunun tespiti ve eğitim sisteminin nasıl olması gerektiği ile ilgili görüşleri ele alınacaktır.