Akademik Veri Yönetim Sistemi
Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, cilt.9, sa.26, ss.196-209, 2021 (Hakemli Dergi)
İRAN İSLAM DEVRİMİ’NE GİDEN SÜREÇTE REX SİNEMASI FACİASI VE ETKİLERİ
ÖZ
XX. yüzyıla girerken başta Dünya Savaşları olmak üzere Dünya Tarihi’nde büyük siyasal manevralara neden olan olaylar yaşanmıştır. Yaşanan olaylar dünyanın; siyasi, askeri, ekonomik, kültür, sanat ve sınırlarının tümden değişmesine neden olan olaylardır. 1970’lere gelindiğinde ise yaşanan olaylar silsilesinin Ortadoğu’daki en önemli halkası ise 1979 yılındaki İran İslam Devrimi olmuştur. İran İslam Devrimi, 2500 yıllık İran monarşisinin son monarkı olan Şah Muhammed Rıza Pehlevi’ye karşı Humeyni ve taraftarları tarafından verilen mücadele sonunda gerçekleşmiştir. Öte yandan Dünya Tarihi’nin birçok evresinde çeşitli devrimler yaşanmıştır. Yaşanan devrimler ise genellikle demokrasi, insan hakları ve kültürel unsurlar içeren devrimlerdir. Fakat bunların haricinde tarihte ilk kez bir halk devrimi sonucunda İslami bir cumhuriyet kurulmuştur. İslami cumhuriyetin kurulması yolunda İran’da yaşanan olaylar ve olayların bir halk harekâtına dönüşmesini sağlayan dönüm noktaları olmuştur. Dönüm noktalarından birisi ise İran ve Ortadoğu Tarihi için önemli bir yere sahip olan 19 Ağustos 1978 tarihinde 377 kişinin yanarak can verdiği Rex Sineması Faciasıdır. Dünya Tarihi’ndeki en büyük terör saldırılarından biri olarak da kabul edilen bu facia, İran İslam Devrimi’nin gerçekleşmesini hızlandıran olaylardan birisidir. Çalışmada Pehlevi Hanedanlığı’ndan Rex Sineması Faciasına kadar İran İslam Devrimine giden süreç ele alınarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman ve belge analizi yöntemi kullanılmıştır. Böylece arşiv belgeleri, gazeteler, hatıratlar ve dönemi anlatan diğer kaynaklar incelenerek objektif bir çalışma ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler: İran, Devrim, Şah, Humeyni, Rex.