Akademik Veri Yönetim Sistemi
Turkish Studies - Language and Literature, cilt.15, sa.4, ss.2039-2064, 2020 (Hakemli Dergi)
Şiirde akıcılığı, musikîyi, parçalar arası bütünlüğü sağlayan kafiye, bir zamana kadar şiirin vazgeçilmez unsurlarından biri olmuştur. Zevk ve anlayışlardaki değişiklik şiirin unsurlarında da kendisini göstermiştir. Edebiyatımızın dönemleri arasında keskin sınırlar görülmemesine rağmen kafiyeye bakış açısı her dönemde değişmiştir. Ortak olarak bağlanılan görüş ise kafiyenin şiire kattığı ses, ahenk, musikîdir. Edebiyatımızın bir dönemi kafiyeye katı kurallarla bağlanıp bir dönemi de kafiyeyi yok sayma yoluna kadar gitmiştir. Bu dönemler içerisinden şiir dilini mükemmellik derecesine varacak kadar titiz kullanan klasik edebiyat sanatçılarının kafiye anlayışı merak uyandırmaktadır. Klasik edebiyatın kafiye anlayışı harf esasına göre kurulmuştur. Beyitlerdeki kafiyeyi meydana getiren harflerin tutarlılığı, harekelerdeki ortaklık kafiye için büyük önem arz etmektedir. Kelimeleri inci tanesi gibi şiirlerinde işleyen klasik edebiyat sanatçıları, bu kafiyeyi oluşturdukları kelimeleri özenle seçmiştir. Çalışmamızın amacı ise Klasik edebiyatın kafiye anlayışını inceleyip bunu güçlü bir şair olan Bâkî’nin Divan’ında kafiyeyi nasıl uyguladığını bilim dünyasına duyurmaktır. Çalışmada kafiyenin anlamına, kafiye harflerine, kafiye harflerinin harekelerine, kafiye çeşitlerine değinilmiştir. Bu bilgiler ışığında Bâkî Divanı’nda bulunan nazım şekilleri kafiye çeşitlerine göre değerlendirilmiş, nazım şekillerinin matla beyitleri verilerek kafiye çeşitleri iki ana başlık altında sınıflandırılıp bütün Divan taranmıştır. Sınıflandırmalar yapılırken her nazım şeklinden sonra değerlendirmeler yapılmıştır. Sınıflandırmalardan sonra genel bir değerlendirme yapılmış, son olarak Bâkî Divanı’nda bulunan kafiye kusurlarına değinilmiştir. İncelemeler sonucunda Bâkî’nin şiirdeki ustalığı bir kez daha gözler önüne serilmiştir.
Rhyme that provides fluency, music and integrity of the pieces once became an indispensable element of the poem. The alteration in pleasure and conception manifested itself in the elements of the poem as well. The viewpoints on the rhyme have changed in different eras of our literature though there aren’t sharp borders among them. The common view, though, is that rhyme adds sound, harmony and music to the poem. In one era of our literature, they were unduly attached to the rhyme, however; they were likely to disregard it in another era. The conception of rhyme of the classical literature artists who used the language of the poem as meticulously as to be almost perfect in some eras arouses interest. The conception of rhyme in classical literature depends on letter basis. Coordination of the letters that form the rhyme in couplets and cooperation of the vowel points are of vital importance for the rhyme. The classical literature artists who pearly embroidered their works elaborately chose the words to form the rhyme. The aim of this work is to research the conception of rhyme in classical literature and to publish the way that Bâkî, an outstanding poet, used the rhyme in his diwan to the science world. The meaning of the rhyme, the letters of the rhyme, the vowel points of the letters of the rhyme and the types of rhyme have been mentioned in this study. In light of this information, the verse types in Bâkî’s diwan have been evaluated in terms of rhyme types, the rhyme types have been classified under two major titles giving the ‘matla’ couplets of the verse types and the whole diwan has been scanned. During classification, evaluations have been made after every type of verse. An overall evaluation has been made after classification and finally the rhyme flaws in Bâkî’s diwan have been mentioned. After the research, Bâkî’s ingenuity in the poem has been laid bare once again.