Akademik Veri Yönetim Sistemi
ASOS JOURNAL Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (The Journal of Academic Social Science), cilt.3, sa.14, ss.139-156, 2015 (Hakemli Dergi)
Özet
Manastır, Makedonya’nın üç mühim şehirlerinden biridir. Yüz ölçümü 29.000 km2 olup, doğusunda Selanik, kuzeyinde Kosova, kuzeybatısında İşkodra, güneydoğusunda Yanya Vilâyetleri ve güneyde Yunanistan ile çevrilidir. Yüzyılın sonlarında Manastır Vilâyeti; Manastır, Debre, Görice, İlbasan, Serfice adlı beş Sancaktan müteşekkil idi. Vilâyeti’nin genel nüfusu 700.000 civarındaydı ve bunun 1/3 den fazlasını Müslümanlar, geri kalanının çoğunu da sırasıyla Yunanlılar, Bulgarlar ve diğer Hıristiyan gruplar teşkil ediyordu. Etnik yapısı karışık olan Makedonya ile Avrupa devletleri yakından ilgileniyorlardı. Bu maksatla Manastır şehrinde; İngiltere, Rusya, Avusturya Macaristan, Sırbistan ve Yunanistan devletleri konsoloshanelerini açmışlardı. XIX. yüzyılın başından itibaren Balkanlarda Osmanlı Devleti’ne karşı isyanlar çıkmıştı. Manastır’ı Osmanlı Devleti’nden ayrılan; Sırbistan, Yunanistan ve Bulgaristan Devletleri ele geçirmek istiyordu. Manastır’da terörün artması, Vali Ali Kemalî Paşa’nın yetersiz görülerek azledilmesi üzerine Halil Rıfat Paşa 19 Ağustos 1887 tarihinde Manastır Valiliği’ne tayin edildi. Halil Rıfat Paşa’nın eşkıyaya karşı yürüttüğü mücadelenin aşamalarını şöyle sıralayabiliriz. 1.Hafiye İstihdamı, 2.Eşkıyayı Ölü veya Diri Getirene Mükâfat Verilmesi, 3. Emniyet Komisyonlarının Kurulması ve Fahrî Zaptiyelik, 4. Eşkıya Reisleriyle Anlaşma Teşebbüsü, 5. Halkın İleri Gelenleri ile İttifak Yapmak ve 6. Eşkıyaya Karşı Silahlı Mücadele. Bu tedbirler sonuç vermeye başlamış, rüşvet ile de olsa halkın huzurunu bozan eşkıya üzerine gidilmiş ve bölgenin huzuru sağlanmıştır. Halil Rıfat Paşa’nın bundan başka en önemli çalışmaları eğitim alanında ve Müslüman muhacirlerin iskân faaliyetleri olarak sayabiliriz. Halil Rıfat Paşa tarafından hazırlanan “Köy Komisyonları Tüzüğü” Makedonya tarihinde olağanüstü bir rol oynamıştır. Tüzükten yararlanan Makedonya Slavları da Fahrî Zaptiye Birlikleri kurmuş, çetelere karşı savaşmıştı. Köy Korucu sisteminin ilk örneklerinden olan Fahri zaptiyeler, daha sonra kontrolden çıkarak devleti hayli uğraştıracaktır.
Anahtar Kelimeler
Manastır, Makedonya, Halil Rıfat Paşa, terör, eşkıya, Fahri zaptiye, XIX.yy. sonları.
Abstract
Bitola was one of three important cities of Macedonia. Having an area of 29.000 km2, Bitola was bordered Thessaloniki (Selanik) to the east, Kosovo (Kosova) to the north, Shkodër (İşkodra) to the northwest, Ioannina (Yanya) to the southeast and Greece to the south. Through the end of the century, Bitola consisted of five sanjaks: Manastır, Debre, Görice, İlbasan, Serfice. Total population of the province was approximately 700.000 and more than 1/3 of those were Muslims while remaining consisted of respectively Greeks, Bulgarians and other Christian groups. European states were concerning themselves with Macedonia for its complex ethnic composition. England, Russia, Austria – Hungary, Serbia and Greece opened their embassies there in Bitola province for their concern to the region. From the beginning of 19th century, several rebels broke out against Ottoman Empire in the Balkans region. Serbia, Greece and Bulgaria who gained their independences from Ottoman Empire had the aim of capturing Bitola. On increasing terrorist actions in Bitola, after governor Ali Kemalî Pasha was dismissed for being incapable against those movements, Halil Rıfat Pasha was appointed as the governor of Bitola on August 19, 1887. The stages of struggle Halil Rıfat Pasha held against brigands can be arranged as follows: 1. Employing detectives, 2. Awarding those who catches brigands dead or alive, 3. Establishing security comissions and voluntary zaptieh (police force, gendarme), 4. Attempting to reach an agreement with the chiefs of brigands, 5. Cooperating with notable people of the region and 6. Armed struggle against brigands. Those precautions turned to be useful and the brigands could be overpowered even with bribary and as a result the region was pacified. Halil Rıfat Pasha had already many important practices other than those mentioned. Among other important practices of Halil Rıfat Pasha were educational practices and settling activities of Muslim immigrants. ‘Regulations of Village Comissions’ prepared by Halil Rıfat Pasha played an extra ordinary role on the history of Macedonia. Using those ‘Regulations’, Macedonian Slavs established voluntary zaptieh (police force, gendarme) and fought against gangs. As the initial examples of ‘village troops’, those voluntary zaptieh (police force, gendarme) would bother the government later, becoming out of order and out of control.
Keywords
Bitola (Manastır), Macedonia, Halil Rıfat Pasha, brigand, voluntary zaptieh, the end of 19th century