GÖZÜBÜYÜKZÂDE İBRÂHİM EFENDİ VE MECMUATÜ’RRESÂİL’İNDEKİ ARAP DİLİNE DAİR RİSALELERİNİN İNCELENMESİ

Uçkan Ş., Abak B.

Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt.14, sa.1, ss.197-204, 2021 (Hakemli Dergi)

Özet

Gözübüyükzâde İbrâhim Efendi 18-19. Yüzyılda Kayseri’de yaşamış Osmanlı âlimlerindendir. İslamî ilimleri çeşitli medrese ve âlimlerden tahsil etmiş, ömrünü talebe yetiştirerek geçirmiştir. İleri görüşlü ve ince meseleleri çözmedeki mahareti sebebiyle Gözübüyükzâde lakabı verilmiştir. Tedrîsin yanı sıra birçok alanda eser telif etmiş olan Gözübüyükzâde’nin eserleri başta Süleymaniye Kütüphanesi olmak üzere birçok kütüphanede yazma ve matbu olarak bulunmaktadır. Müellifin birçok risalesi Mecmû'atü’r-resâil adlı mecmuada toplanmış olup neşredilmiştir (İstanbul 1259). Mecmua içerisinde Risâletün fî kelimeti emmâ ba‘dü, Risaletün fî sukût hemzeti ibn beyne ‘alemeyn, Risâle fî hakki’l-istisnâ gibi Arap diline dair bir çok risale mevcuttur. Çalışmada Mecmû'atü’r-resâil’deki Arap diline dair eserler ele alınıp, risalelerin yazılış amaçları, muhtevaları ve risalelerde kullanılan kaynaklar hakkında bilgi verilmiştir. Bu vesile ile kültürümüzün alimlerinden birinin hayatı, eserleri ve Arap diline katkıları ortaya konulmaya gayret edilmiştir.

Gozubuyuk-zāde Ibrāhīm Efendi is one of the Islamic scholars who lived in Kayseri in 18-19. century. He received Islamic sciences from various madrasas and scholars and spent his life by training students. He was given the nickname Gozubuyukzāde for his visionary and skill in solving fine issues. In addition to education, Gozubuyuk-zāde's written and printed works are avaible in many libraries, especially in Suleymaniye library. Many of his works are collected and published in a colection called Mecmūʿa al-rasāʾil (Istanbul 1259). Here, the life of the author and his works on the Arabic language in Mecmūʿa al-rasāʾil will be discussed. There are many works on Arabic language such as Risāletun fî kelimeti emmā ba‘du, Risāletun fî sukūt hemzeti ibn beyne ‘alemeyn, Risāle fî hakki’l-istisnā. In this study, the works of Arabic language in Mecmūʿa al-rasāʾil will be handled and will be given information about the writing purposes, contents and sources used in the works. On this occasion, the life, works and contributions of one of the scholars of our culture to the Arabic language will be revealed