DEMOKRAT PARTİ’NİN SANAYİLEŞME ANLAYIŞI VE UYGULAMALAR: ŞEKER FABRİKALARI,DOKUMA SANAYİLERİ, ÇİMENTO FABRİKALARI, DEMİR-ÇELİK FABRİKASI

Creative Commons License

Kılavuz N.

EKEV AKADEMİ DERGİSİ, vol.0, no.89, pp.195-210, 2022 (Peer-Reviewed Journal) identifier

  • Publication Type: Article / Article
  • Volume: 0 Issue: 89
  • Publication Date: 2022
  • Journal Name: EKEV AKADEMİ DERGİSİ
  • Journal Indexes: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Page Numbers: pp.195-210
  • Erzincan Binali Yildirim University Affiliated: Yes

Abstract

DEMOKRAT PARTİ’NİN SANAYİLEŞME ANLAYIŞI VE UYGULAMALAR: ŞEKER FABRİKALARI, DOKUMA SANAYİLERİ, ÇİMENTO FABRİKALARI, DEMİR-ÇELİK FABRİKASI

Öz

Cumhuriyetin kuruluşundan 1950 yılına kadar yönetimi elinde bulunduran Cumhuriyet Halk Partisi 1947 yılına kadar devletçi bir ekonomi politikası yürütmüştür. İkinci Dünya Savaşı’nın getirmiş olduğu ekonomik çöküntüler ve olumsuz sonuçlar nedeni ile dünyada liberal ekonomi yükselişe geçmiştir. Böylece Cumhuriyet Halk Partisi de 1947 yılından itibaren liberal ekonomiye yönelmiş fakat bunu bir devlet politikası olarak kabul etmemiştir. 1950 yılında Demokrat Parti “Yeter Söz Milletindir” sloganı ile oyların büyük çoğunluğunu alarak seçimi kazanmıştır. Demokrat Parti’nin ülke yönetimini ele alması ile Türkiye’de liberalizm bir devlet politikası haline gelmiş ve böylece özel sermaye her alanda desteklenmiştir. Demokrat Parti’nin bu politikası kendisini her alanında göstermiştir ve özel sermaye bu konuda öncü konumuna gelmiştir. Ancak Kore Savaşı’nın meydana getirdiği olumsuzluklar, 1954 yılında yaşanan döviz sıkıntıları ve Amerika Birleşik Devletleri’nden beklenen yardımların alınamaması gibi durumlar Türkiye’nin tarım odaklı liberal ekonomi anlayışının değiştirmesine neden olmuştur. Bu dönemden itibaren ağırlıklı olarak sanayi odaklı bir anlayış benimsenmiş ve döviz sıkıntısı yüzünden gerçekleştirilemeyen ithal mallar yerine yurtiçinde mevcut olan hammaddeler kolayca işlenerek iç piyasanın talepleri karşılanmaya çalışılmıştır. Bu dönemde Demokrat Parti yönetimi birçok sanayi kolunu desteklemiştir. Desteklenen bu kollardan bazıları ise; Şeker Fabrikaları, Dokuma Fabrikaları, Çimento Fabrikaları ve Demir-Çelik Fabrikalarıdır. Bu kollarda kamunun payı büyük çoğunluğu kapsamakta ve Sümerbank başta olmak üzere pek çok kamu bankası tarafından çeşitli krediler ile fonlanmışlardır. Çalışmada Demokrat Parti’nin sanayileşme anlayışı ve uygulamaları yani “şeker fabrikaları, dokuma sanayileri, çimento fabrikaları, demir-çelik fabrikası” ele alınarak nitel araştırma yöntemlerinden doküman ve belge analizi yöntemi kullanılmıştır. Böylece arşiv belgeleri ve dönemi anlatan birinci elden kaynaklar incelenerek objektif bir çalışma ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Demokrat Parti, Cumhuriyet Halk Partisi, Sanayi, Liberalizm, Fabrika. Jel Kodları: B15, B16, R1, R11