Akademik Veri Yönetim Sistemi
Özçelik İ., Tezel Yalçın H., Yıldıztekin K. G., Çakır D. A., Erkekoğlu Ü. P.(Yürütücü)
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2023 - 2024
Endokrin bozucu kimyasal maddeler hormonların üretimini, taşınmasını, vücuttan atılımını ve işleyişlerini
bozarak etkilerini gösterirler. Endokrin bozucu kimyasal olarak bilinen bisfenol A (BPA) 1940’lı yıllardan
itibaren plastik yapımında yoğun olarak kullanılmaya başlanmıştır. 2022 yılında üretiminin 10 milyon tona
ulaştığı düşünülen BPA’nın birçok toksik etkiye sahip olduğu çalışmalar ile belirlenmiş ve BPA yerine
kullanılmak üzere bisfenol F (BPF) üretilmiştir. Yapılan araştırmalarda binlerce insandan alınan idrar
örneklerinin %90’dan fazlasında BPA’ya rastlanmıştır. Bir araştırmada ise su kaynaklarından alınan tortu
örneklerinin %58’inde BPF bulunduğu belirlenmiştir. Literatürde BPA’nın nöronal aktiviteyi bozduğu, nöronal
farklılaşmaya ve nöroinflamasyona sebep olduğu gösterilmiştir. Maruziyet sonrası meydana gelen
nöroinflamasyonda immün sistemin de önemli rollerinin olduğu düşünülmektedir. SH-SY5Y hücre hattında
BPA’nın karsinojenisite markörlerini arttırdığı, apoptozu ve nekroptozu indüklediği literatürde yer almaktadır.
Ancak, BPF için bu hücre hattı üzerinde literatürde herhangi bir çalışmaya rastlanmamıştır. Bu tez çalışması
kapsamında SH-SY5Y hücre hattı üzerinde BPA ve BPF’ye tekli ve kombine maruziyetin tümör nekroz
faktörü alfa, interlökin 1 beta ve interlökin 6 üzerindeki etkileri karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.
Ayrıca, bu etkiler in silico olarak da hesaplanacak ve değerlendirlecek ve in vitro ve in silico karşılaştırmalar
gerçekleştirilecektir. Elde edilecek bulgular ile literatüre önemli düzeyde katkı verilmesi beklenmektedir.